Jak wskazuje artykuł 23 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego „Małżonkowie mają równe prawa i obowiązki w małżeństwie. Są obowiązani do wspólnego pożycia, do wzajemnej pomocy i wierności oraz do współdziałania dla dobra rodziny, którą przez swój związek założyli.”. Jak się okazuje, niektóre z obowiązków mogą trwać również po rozwiązaniu małżeństwa. Często zdarzają się sytuację, w których jeden z małżonków po rozwodzie, znajduje się w dużo trudniejszej sytuacji materialnej.
W wyroku rozwodowym Sąd może orzec czy i który z małżonków zobowiązany jest do zaspokajania potrzeb drugiego małżonka poprzez zobowiązanie do zapłaty na jego rzecz alimentów. Na takie rozwiązanie pozwala art. 60 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego:
„§ 1. Małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia i który znajduje się w niedostatku, może żądać od drugiego małżonka rozwiedzionego dostarczania środków utrzymania w zakresie odpowiadającym usprawiedliwionym potrzebom uprawnionego oraz możliwościom zarobkowym i majątkowym zobowiązanego.
§ 2. Jeżeli jeden z małżonków został uznany za wyłącznie winnego rozkładu pożycia, a rozwód pociąga za sobą istotne pogorszenie sytuacji materialnej małżonka niewinnego, sąd na żądanie małżonka niewinnego może orzec, że małżonek wyłącznie winny obowiązany jest przyczyniać się w odpowiednim zakresie do zaspokajania usprawiedliwionych potrzeb małżonka niewinnego, chociażby ten nie znajdował się w niedostatku.
§ 3. Obowiązek dostarczania środków utrzymania małżonkowi rozwiedzionemu wygasa w razie zawarcia przez tego małżonka nowego małżeństwa. Jednakże, gdy zobowiązanym jest małżonek rozwiedziony, który nie został uznany za winnego rozkładu pożycia, obowiązek ten wygasa także z upływem pięciu lat od orzeczenia rozwodu, chyba że ze względu na wyjątkowe okoliczności sąd, na żądanie uprawnionego, przedłuży wymieniony termin pięcioletni.”
Jak wyraźnie wskazuje kodeks jest kilka warunków, które trzeba spełnić, aby alimenty na rzecz małżonka mogły zostać zasądzone. W pierwszej kolejności należy zbadać z czyjej winy nastąpił rozpad pożycia. Następnie należy zbadać sytuację majątkową i zarobkową małżonków, jaką mieli w trakcie małżeństwa oraz po jego ustaniu.
Na uwagę zasługuje również stanowisko Sądu Najwyższego wyrażone w uchwale SN z 16.12.1987 r., III CZP 91/86, LEX nr 3342.W tezie XII uchwały wskazano, że „obowiązek świadczeń alimentacyjnych między małżonkami po rozwodzie stanowi kontynuację obowiązku wzajemnej pomocy powstałego przez zawarcie związku małżeńskiego”. Zauważono, iż pozostawienie bez żadnego zabezpieczenia po rozwodzie małżonka potrzebującego pomocy, zwłaszcza tego, który nie dał powodu do rozwiązania małżeństwa, a który poświęcił wspólnocie rodzinnej wiele lat swego życia, byłoby sprzeczne z zasadami współżycia społecznego. Obowiązek ten nie ma jednak charakteru bezgranicznego i bezwzględnego. Trzeba jednak spełnić dodatkowe przesłanki oraz jest on ograniczony przez ustalenie zakresu oraz czasu jego trwania.
Z powództwem o alimenty na rzecz małżonka można wystąpić zarówno w trakcie trwania małżeństwa, w trakcie sprawy rozwodowej, jak również po rozwiązaniu przez Sąd małżeństwa.